یاسا ناوخۆیی ونێوده‌وڵه‌تیه‌كانی تایبه‌ت به ڕووباره سنووریه‌كان:ڕووباره سنووریه‌كانی ئێران وعێراق به نموونه
##semicolon##
https://doi.org/10.26436/hjuoz.2020.8.2.600##semicolon##
ئاو##common.commaListSeparator## ڕووباره‌كان##common.commaListSeparator## ڕووباره سنووریه‌كان##common.commaListSeparator## یاسا نێوده‌وڵه‌تیه‌كان##common.commaListSeparator## ڕێككه‌وتننامه‌ی 1975پوختە
له‌سه‌رده‌می ئێستادا،جیهان توشی قه‌یرانی ئاو بووه.ڕووباره‌كان وه‌كۆ یه‌كێك له‌سه‌رچاوه سه‌ره‌كیه‌كانی دابینكردنی ئاو،به فاكته‌ره‌یكی زۆرگرنگ له پێوه‌ندیه سیاسی و ژینگه‌یه‌كانی نێوان وڵاتان هه‌ژمار ده‌كرێت.له بارودۆخی كه‌م ئاویدا،هاوبه‌ش بوون له ئاوی ڕووباره سنووریه‌كان،ده‌بێته مایه‌ی كێشه‌وناكۆكی نێوان وڵاته‌كان له‌سه‌رچۆنیه‌تی به‌كارهێنانی ئه‌م سه‌رچاوه ئاویانه.نه‌بوونی ڕێككه‌وتن له نێوان وڵاته‌كان سه‌باره‌ت به‌كارهێنان ئه‌م سه‌رچاوه ئاویه هاوبه‌شانه ده‌توانێت ئه‌م كێشانه زۆرتر بكات.له‌دوخێكی ئه‌وهادا،به‌هۆی كه‌مبوونی ئاو له‌لایه‌ن یه‌كێك له‌ده‌وڵه‌ته‌كانه‌وه، ناكۆكی سه‌رهه‌ڵده‌دات وده‌بێته هۆی ئاڵۆزی و(گوشار)له‌سه‌ر سه‌رچاوه‌كانی ئاو.له‌م دۆخه‌دا،ڕوونكردنه‌وه‌ی لایه‌نه یاساییه‌كانی ئه‌م ناكۆكیانه وشه‌فافیه‌ت سه‌باره‌ت به‌ماف و یاسا وده‌سه‌ڵاتی ده‌وڵه‌ته كه‌ناراویه‌كان،له به‌كارهێنانی ئاوی ڕووباره‌كان،ده‌توانێت چاره‌سه‌ری كێشه بكات.سه‌ره‌ڕای پیویستی ڕه‌چاوكردنی هه‌ندێك بابه‌تی زۆرگرنگ وه‌كۆ: گه‌شه‌ی به‌رده‌وامی پێدراو ی (Sustainable Development)حه‌وزی ڕووباره‌كان و به‌ڕێوه‌بردنی یه‌كپارچه‌ی سه‌رچاوه ئاویه‌كان وپاراستنی ژینگه،تاوتوێ كردنی تێوریه‌یاساییه‌كانی په‌یوه‌ست به به‌كارهێنانی ئاوه‌ی ڕووباره سنووریه‌كان بۆ گه‌یشتن به‌ڕێككه‌وتنێكی به‌رده‌وام وجێگر زۆر پیویسته.له‌نێوان چوار تیوری(( حوكمڕانی نیشتمانی ڕه‌ها(بێ سنوور)،یه‌كپارچه‌یی نیشتمانی، هاوبه‌ش بوونی چه‌ند وڵات له به‌كارهێنانی ئاوی یه‌ك ڕووبار، حوكمڕانی نیشتمانی سنوودار له به‌كارهێنانی ئاوه‌كان))،"بنه‌مای حوكمڕانی نیشتمانی سنوودار" وه‌كۆ بنه‌مایه‌كی گشتی یاسایی و ڕاستیه‌كی جیهانی وگه‌شتگیر،قبوڵ كراوه.تاوتوێ كردنی په‌یماننامه نێوده‌وڵه‌تیه‌كان و ڕاو و بوچوونی پسپۆڕانی بواری یاسا نێوده‌وڵه‌تیه‌كان، شێوازی دادوه‌ری ناوخۆیی و نێوده‌وڵه‌تی، بڕیاره‌كانی ڕێكخراوه‌كان وكۆنفرانسه نێوده‌وڵه‌تیه‌كان ونه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان،به تایبه‌ت لێژنه‌ی یاسا نێوده‌وڵه‌تیه‌كان سه‌باره‌ت به‌ئاوی ڕووباره سنووریه‌كان،پیشانده‌ری ئه‌ویه كه ده‌وڵه‌ته‌كان بنه‌مای(بنه‌مای حوكمڕانی نیشتمانی سنوودار) په‌یره‌و ده‌كه‌ن.به‌شێوه‌یه‌كی گشتی ئه‌م بنه‌مایه جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه ده‌كات كه هه‌ركامه له‌م ده‌وڵه‌تانه كه له كه‌ناری ئاوه‌ڕێه هاوبه‌شه‌كانن،مافی سوودوه‌رگرتن له ئاوی ڕووباره سنووریه‌كانیان هه‌یه، به‌مه‌رجێك كه دادپه‌روه‌رانه بێت.
سەرچاوەکان
Carretson, A.H.Hayton (1976), R.D. Olmstead, C.Y. Ed: The Law of int'l Drainage Basins, (N.Y. University School of law).
Carretson, A.H.Hayton (1976), R.D.O lmstead, C.Y. Ed: The Law of int'l
Drainage Basins, (N.Y. University School of law).
Carretson, A.H.Hayton (1976), R.D.O lmstead, C.Y. Ed: The Law of int'l
Drainage Basins, (N.Y. University School of law).
Cheshire: The Law of Real Property, London-Butter Worth, 1962.
Colombos, C.J. (1964).Int'l Law of the Sea, London.
General Assembly Resolution 5/229, Annex, Official Recordes of The General Assembly, Fifty- First Session, No. (A/51/49).
Institute of int'l Law, Yearbook, 1911
.vol.24.
James Simsarian,(1958),The Diversion of Waters Affecting the United States and Canada,American Journal of int'l Law, vol.32.
Joseph W.Dellapenna.(2003).“The Law of International Water sources: Non Navigational Uses”, American Journal of International Law.
Joseph W Dellpanna and Joyeeta Gupta.(2009).The Evolution on The Law and Politics of Water, Netherlands.
Majid khadduri :(1975), Major Middle Eastern Problems in Int'l Law,Washington.
Naomi saker,(1982)"Ecomic Relations Between Iraq and other Arab Gulf States "in Iraq: The contemporary state (ed.) Tim Niblock,London: Croom Helm.
Oppenheim (1955), L:int'l Law, vol.1 (Pearce).H.LauterPacht, London.
Stephen C.Mc Caffrey (2001),The Law of International Water sources: Non Navigation Uses: New York: Oxford University Press.
Stephen C.Mc Caffrey (2001), The Law of International Water sources: Non Navigation Uses: New York: Oxford University Press.
Smith H.A.(1951).The Economic use of The int'l River, London, king.
U.N.Convention on The Law of The Non- Navigational Uses of International Watercourses.1997.Copyright of United Nations 2005.
W.E.Ken Wortly.(1960).Joint Development of Int'l Waters, American
Journal of Int'l Law, vol. 24.
W.E.Ken.Wortly.(1960).Joint Development of Int'l Waters, American
Journal of Int'l Law, vol. 24.
W.E.Hall:(1924),Int'lLaw,Pearce Higgins, Oxford.
اداره كل امورحقوقي ومعاهدات وزارت امور خارجه (١٣٦٢ (رژيم حقوقي رودخانه هاي مرزي و بين المللي
اطلاعات سياسي– اقتصادي) ١٣٨٨) سال بيست وسوم، شماره ٢٦٣-٢٦٤.
جعفري ولداني،اصغر ( ١٣٨٧)."بررسي عهدنامه ١٩٧٥ايران وعراق" اطلاعات سياسي-اقتصادي ، شماره : ٢٤٨-٢٤٧.
جعفري ولداني،اصغر(١٣٧٦).بررسي تاريخي اختلافات مرزي ايران و عراق، چاپ سوم، تهران: دفتر مطالعات سياسي و بين المللي.
جعفري ولداني، اصغر(١٣٨٧)."بررسي عهدنامه ١٩٧٥ايران و عراق" اطلاعات سياسي -اقتصادي، شماره : ٢٤٧-٢٤٨.
سفارت جمهوري اسلامي ايران، برن (١٣٧٣). خاورميانه و بحران آب ها)، مجله سياست خارجي، سال هشتم، شماره3 .
ضيايي بيگدلي،محمدرضا (١٣٧٩).حقوق بين الملل عمومي، تهران: گنج دانش.
فرشاد گهر،ناصر (١٣٦٧) نظام حقوقي رودهاي بين المللي و اروند رود، تهران دفتر مطالعات سياسي و بين المللي.
فخاري،غلامرضا(١٣٧١).اختلاف دولتين ايران و افغانستان درمورد رود هيرمند،تهران : دفتر مطالعات سياسي و بين المللي
کلانتری،فتح الله (١٣٩٥)»نقش عوامل مؤثر ژئوپلیتیکی بر راهبرد دفاعی - امنیتی جمهوری اسلامی ایران در مقابل تهدیدات از مبدأ سرزمینی عراق« رساله دکتري دانشگاه عالی دفاع ملی بهار.
گزارش موسسه مطالعات استراتژيك لندن (١٣٧٢) آب،امنيت وخاورميانه،ترجمه پيروز ايزدي، تهران: دانشگاه امام حسين.
گنجي، منوچهر(١٣٤٨).حقوق بين الملل عمومي، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
وزارت امور خارجه ايران(١٣٥٥) وعراق، تهران ١٣٥٥.
هوشنگ مهدوي،عبدالرضا (١٣٧٥).سياست خارجي ايران در دوران پهلوي، تهران: نشر البرز
عزتی عزت الله، ومحمدحسن نامی،(1387) بررسی و تحلیل ژئوپلیتیکی مرزهای ایران وعراق و تاثير أن بر امنيت ملي،رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران.
w.w.w. Khabar online. Ir/news-19295.aspx
www.fao.org.
www. Worldometers.info.
Http. //en wilipedia. org. Wili Convention on The Law of Navigationl Uses of International Watercourses .
##submission.downloads##
بڵاو کرایەوە
چۆنییەتی بەکارهێنانی سەرچاوە
ژمارە
بەش
##submission.license##
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution License [CC BY-NC-SA 4.0] that allows others to share the work with an acknowledgment of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work, with an acknowledgment of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online.
